Publicatiedatum:
De film “Instinct” uit 2019 is destijds volledig aan mij voorbijgegaan. Vorige week ontdekte ik deze film toevallig door een artikel over de nieuwe film van Halina Reijn, met niemand minder dan Nicole Kidman in de hoofdrol. Omdat het plot van deze nieuwe film overeenkomsten vertoont met haar debuut, werd er naar “Instinct” verwezen. Zo verscheen deze film, vijf jaar na de oorspronkelijke release, alsnog op mijn radar.
“Instinct” draait om Nicoline, een behandelaar in een TBS-kliniek, gespeeld door niemand minder dan Carice van Houten, de grootste Nederlandse actrice van de jaren 2000 en 2010. Nicoline vervangt een andere behandelaar en ontmoet al snel Idris, gespeeld door Marwan Kenzari. Idris, een charismatische man, zit vast voor ernstig seksueel geweld tegen een vrouw en is aan het einde van zijn behandeltraject. De vrijheid lonkt, maar Nicoline heeft haar twijfels. Ze vermoedt dat hij zijn behandelaars om zijn vinger heeft gewikkeld en nog steeds in staat is om bij het minste geringste opnieuw de fout in te gaan.
Tussen Idris en Nicoline ontstaat hierdoor vrijwel direct een spanningsveld. Een spanningsveld wat uiteindelijk overgaat in een seksuele relatie, al is de invulling hiervan niet zo standaard als dat je bij het lezen van de synopsis zou denken. Nicoline heeft ogenschijnlijk haar eigen issues. Ze heeft een ongezonde relatie met haar moeder wat wellicht de oorzaak is dat ze nu een single leven leidt en ze door haar one-night-stands graag gedomineerd wilt worden.
Dit vloeit uit in een soort van kat en muisspel tussen Nicoline en Idris, waarbij wederzijdse aantrekkingskracht gepaard gaat met constant afstoten. Nicoline gaat hierbij alle grenzen van het toelaatbare over. Ze volgt haar cliënt stiekem tijdens zijn verlof, negeert zijn wens voor een andere behandelaar, gaat op zoek naar zijn zoon en zorgt er voor dat ze constant met hem alleen in een afgesloten ruimte belandt.
Een goede film zorgt voor een discussie achteraf en dat doet “Instinct” zeker. Want waren alle handelingen van Nicoline wellicht onderdeel van een vooropgezet plan? Al is het in dat geval dan wel het meest chaotische plan ooit.
Een rol als die van Nicoline kan Carice van Houten inmiddels in haar dromen spelen. Ze levert een prestatie af die we van haar gewend zijn. Ondanks het seksuele aspect van de film is Carice zowaar nimmer naakt te bewonderen. Het meest onthullende shot is een blote rug. Dit is een interessante keuze, aangezien je als kijker, zeker na het lezen van de synopsis en gezien Carice’s filmhistorie, meerdere naaktscènes zou verwachten.
Haar tegenspeler Marwan Kenzari beschouw ik sinds deze film als de Nederlandse Gary Oldman. Tijdens het bekijken van deze film had ik op geen enkel moment het idee dat dit een acteur was met een grote staat van dienst. Totdat ik zijn IMDb-pagina bekeek en zijn lijst met credits wellicht nog imposanter is dan die van Carice. Ik heb in het verleden tal van films met hem in grote of zelfs hoofdrollen gezien, maar zijn naam was in ieder geval bij mij nog onbekend. En dat terwijl hij toch Jafar speelde in de live-action remake van Aladdin die in hetzelfde jaar uitkwam als Instinct. Net als Gary Oldman verdwijnt deze acteur in zijn rollen.
Toch schoot “Instinct” aan het einde wat tekort. Het karakter van Nicoline wordt nooit helemaal doorgrond. Dit opent de deur voor discussie en persoonlijke interpretaties, maar verhindert een definitieve conclusie. Hoewel verhalen over seksuele relaties tussen vrouwelijke hulpverleners en mannelijke cliënten talrijk zijn, lijkt *Instinct* niet dat verhaal te willen vertellen. Ik kreeg ook nooit de indruk dat Nicoline echte gevoelens had voor Idris, waardoor de momenten waarop ze grenzen overschrijden geforceerd aanvoelden.
Al met al is “Instinct” een film die weet te prikkelen en stof tot nadenken biedt. Hoewel het verhaal op bepaalde punten te kort schiet en sommige elementen geforceerd aanvoelen, blijft de film boeien dankzij de sterke acteerprestaties van Carice van Houten en Marwan Kenzari. Hun complexe dynamiek houdt de spanning erin en laat de kijker speculeren over de diepere motieven van de personages. Instinct zet je aan tot discussie en overpeinzing, wat uiteindelijk toch de kracht is van een goede film. Het is een uitdagende, donkere thriller die laat zien dat Halina Reijn als regisseur niet bang is om controversiële en complexe thema’s aan te snijden.
